آب حیات
آب حیات . [ ب ِ ح َ ] (ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) آب زندگانی :
آب حیات زیر سخنهای خوب اوست
آب حیات را بخور و جاودان ممیر.
آ
آ
آب حیوان
آب حیوان . [ ب ِ ح َی ْ / ح ِی ْ ] (ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) آب زندگانی :
خردیافته مرد یزدان پرست
بدو در یکی چشمه گوید که هست
گشاده سخن مرد با رای و کام
همی آب حیوانْش خواند بنام .
آب خضر
آب خضر. [ ب ِ خ ِ ] (ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) آب زندگانی ، و مجازاً علم لدنّی . (برهان ) :
در کلک تو سرّ غیب مضمر
در لفظ تو آب خضر مدغم .
آب خفته
آب خفته . [ ب ِ خ ُ ت َ / ت ِ ] (ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) آب راکد. || آب جاری که جریان آن از تراکم یا همواری مجری محسوس نباشد.
آب خوردن
آب خوردن . [ خوَرْ / خُرْ دَ ] (مص مرکب ) آشامیدن آب :
هرچند خلنده ست چو همسایه ٔ خرماست
بر شاخ چو خرماش همی آب خورَد خار.
آب دادن
آب دادن . [ دَ ] (مص مرکب ) آبیاری کردن . پسانیدن .
آب داغ
آب داغ . [ ب ِ ] (ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) آب جوشانیده . آب گرم کرده : یک استکان آب داغ .
آب در خصیه
آب در خصیه . [ دَ خ ُ ی َ / ی ِ ] (اِ مرکب ) (۱) اُدره . قیل الماء. قیله .
آب درخت کافور
آب درخت کافور. [ ب ِ دِ رَت ِ ] (ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) ماءالکافور. (تحفه ).
آب دزفول
آب دزفول . [ ب ِ دِ ] (اِخ ) آبدیز.
آب دست
آب دست . [ ب ِ / ب ْ دَ ] (ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) آبدست . آبی که بیشتر با دو ظرف موسوم به آفتابه لگن پیش از طعام و بعد از طعام برای شستن دست و دهان بکار است :
حورعین را ببهشت آرزو آید همه شب
کآدمی وار به بزم تو رسد در شبگیر
آب دستت همه بر روی کشیدی چو گلاب
خاک پایت همه در زلف دمیدی چو عبیر.
آب دندان
آب دندان . [ ب ِ دَ ] (ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) صفا و برق دندان :
بیا و بوسه بده زآن دهان خندانت
که در دلم زده آتش بس آب دندانت .
آب دهان
آب دهان . [ ب ِ دَ ] (ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) بزاق . بصاق . خیو. تفو. خدو.
- امثال :
آب دهان برای چیزی رفتن ؛ خواهان و آرزومند آن بودن .
آب دیده
آب دیده . [ ب ِ دی دَ / دِ ] (ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) اشک :
فرنگیس چون روی بهزاد دید
شد از آب دیده رخش ناپدید.
آب رخ
آب رخ . [ ب ِ رُ ] (ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) اعتبار. جاه . آبرو :
آب رخ زآب پشت بگریزد
کآب پشت آب رویها ریزد.
آب رز
آب رز. [ ب ِ رَ ] (ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) در تداول شعرا، شراب . خمر :
آب رز باید که باشد در صفا چون آب زر
گر ز زَرّمغربی ساغر نباشد گو مباش .
آب رفتن
آب رفتن . [ رَ ت َ ](مص مرکب ) کوتاه شدن جامه ٔ نو پس از شسته شدن آن .
آب زال
آب زال . [ ب ِ ] (اِخ ) نام یکی از آبراهه های کشگان رود که در نزدیکی قلعه ٔ قاسم بدان می پیوندد.
آب زدن
آب زدن . [ زَ دَ ] (مص مرکب ) آب افشاندن و پاشیدن ، بچیزی یا بجایی .
آب زر
آب زر. [ ب ِ زَ ] (ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) زر محلول که بدان نویسند و تذهیب کنند. معرّب آن زریاب و بتصحیف زرباب است : کسی گفت چگونه میبینی این دیبای مُعْلَم را بر این حیوان لایعلم ؟ گفتم خطی زشت است که به آب زر نوشته است . (گلستان ).
منه جان من آب زر برپشیز
که صراف دانا نگیرد بچیز.
آب زرتاب
آب زرتاب . [ ب ِ زَ ] (ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) آبی که در آن زر تفته فروبرده سرد کنند و در طب بکار بوده است .
آب زرد
آب زرد. [ ب ِ زَ ] (اِخ ) نام یکی از آبراهه های رود جراحی ، و آن را آب زلال هم میخوانند.
آب زرشک
آب زرشک . [ ب ِ زِ رِ ] (ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) آبی که از تر نهادن و خیسانیدن زرشک حاصل کنند.
آب زلال
آب زلال . [ ب ِ زُ ] (اِخ ) آب زرد. نام یکی از دو آبراهه ٔ رود جراحی .